W dynamiczny rozwój gospodarek wielu państw współczesnego świata wpisana jest stale rosnąca potrzeba rozwoju infrastruktury i usług publicznych. Z jednej strony potrzeby i obowiązek, z drugiej zaś ograniczenia budżetowe sprawiają, że samorządy poszukują alternatywnych rozwiązań pozwalających na realizację przedsięwzięć infrastrukturalnych. Dobre praktyki państw Unii Europejskiej stanowią dowód na to, że partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) ma wiele zalet, dzięki którym możliwa jest realizacja inwestycji o charakterze publicznym.
Korzyści związane z PPP
Współpraca w ramach PPP sprzyja maksymalizacji korzyści sektora publicznego i realizacji celu społecznego, którym jest zaspokojenie potrzeb zbiorowych. Dla partnera prywatnego z kolei celem jest osiągnięcie efektu komercyjnego, czyli zysk z inwestycji. Podmiot publiczny, inicjując daną inwestycję, powinien kierować się zasadą „value for money”, czyli uzyskaniem jak największych korzyści dla społeczeństwa. Zastosowanie zatem PPP do realizacji przedsięwzięcia powinno mieć miejsce wtedy, gdy realizacja takiego projektu jest korzystniejsza niż realizacja metodą tradycyjną.
Należy wyraźnie wskazać, że partnerstwo publiczno-prywatne wpływa na podniesienie jakości realizowanych przedsięwzięć infrastrukturalnych i wykonywanych usług. Istotne jest, że z wyborem trybu PPP wiążą się podobne lub tylko nieco wyższe nakłady niż te przy wykorzystaniu tradycyjnych rozwiązań, takich jak zamówienia publiczne. Należy się spodziewać, że PPP w Polsce będzie coraz częściej stosowaną metodą zaspokajania potrzeb społecznych. Coraz widoczniej zauważalne są praktyczne aspekty stosowania tego trybu realizacji infrastruktury bądź świadczenia usług przez podmioty publiczne, co w niedalekiej przyszłości powinno przerodzić się w powstanie swoistego kodeksu dobrych praktyk.
Przy realizacji inwestycji PPP należy zwrócić uwagę na wiele czynników i odpowiednio przeanalizować strukturę całego projektu, począwszy od metody wyboru partnera prywatnego, ustalenia harmonogramu działań, przez aspekty ekonomiczne, tj. poziom rentowności inwestycji i zadłużenia podmiotu publicznego, aż po określenie regulaminu postępowania, trybu wyboru partnera prywatnego, modelu realizacji inwestycji, podziału zadań i podziału ryzyka w projekcie. Coraz częściej stosuje się analizy realizacji przedsięwzięcia w formule PPP w porównaniu z innymi rozwiązaniami. Nieodłącznym elementem towarzyszącym planowaniu i realizacji inwestycji o charakterze publicznym powinny być konsultacje społeczne, które mają uzasadnić decyzję podmiotu publicznego o wybraniu tego sposobu realizacji inwestycji. Jednocześnie konsultacje społeczne chronią podmiot publiczny przed zarzutami nieuzasadnionego poniesienia nakładów inwestycyjnych z budżetu podmiotu publicznego.
Bariery rozwoju PPP
Najczęściej spotykane bariery w PPP to brak odpowiedniego przygotowania projektów. Wynika to z braku wiedzy i doświadczenia. To z kolei jest efektem braku dostępu do rzetelnych informacji i doradztwa dotyczącego PPP. Wygórowane oczekiwania podmiotów publicznych wobec partnerów prywatnych, brak elastyczności w negocjacjach, niewłaściwy podział ryzyka i zadań pomiędzy podmiotami to czynniki, które bardzo często decydują o niepowodzeniu danego przedsięwzięcia. Uwagę zwraca także nastawienie podmiotów prywatnych, które najczęściej liczą na krótkoterminową realizację i jednocześnie krótkoterminową stopę zwrotu inwestycji przekładającą się w prosty sposób na zysk. A to w przypadku formuły PPP nie może mieć miejsca. Traktowanie PPP przez te podmioty jak zamówienia publicznego to nieporozumienie – należy pamiętać, że PPP jest wieloletnią umową sektora publicznego z prywatnym, polegającą na ich współpracy przez cały okres jej obowiązywania. Dodatkowo podmiot publiczny jest zobligowany do stałej kontroli prawidłowej realizacji postanowień umowy PPP przez partnera prywatnego.
Jak odnieść sukces? Znaczący wpływ na sukces planowanego projektu oraz budżet podmiotu publicznego ma realizacja inwestycji zgodnie z poszczególnymi etapami działań. Odpowiednio przygotowany projekt przewiduje koszty postępowania, czas i skutki realizacji przedsięwzięcia:
- budowanie strategii projektów PPP – określenie inwestycji i projektów, które chcemy realizować w formule PPP,
- opracowanie koncepcji i analiz technicznych,
- przeprowadzenie analiz przedrealizacyjnych – analizy prawnej, ekonomiczno-finansowej, technicznej,
- wybór doradcy, opracowanie harmonogramu realizacji inwestycji,
- rozpoznanie rynku, tzw. market testing,
- konsultacje społeczne,
- wstępne rozmowy z instytucjami finansującymi,
- przygotowanie dokumentacji do postępowania przy wyborze partnera prywatnego,
- ogłoszenie postępowania na wybór partnera prywatnego,
- przeprowadzenie postępowania,
- zawarcie umowy i kontrolę realizacji zapisów umowy PPP.
Należy pamiętać, że każdy projekt jest inny i w miarę rozwoju PPP i liczby przedsięwzięć trzeba będzie stosować coraz to nowsze rozwiązania. Należy traktować to jako pozytywną stronę PPP służącą zaspokajaniu rosnących oczekiwań społecznych.
Strategia działania
Co należy wiedzieć, zanim zapanuje się przedsięwzięcie w formule PPP
- Jak zaplanować przedsięwzięcie infrastrukturalne: identyfikacja potrzeb podmiotu publicznego, powołanie zespołu wdrożeniowego, określenie harmonogramu działań – ścieżka dojścia do realizacji projektu w formule PPP.
- Jak opracować analizy przedrealizacyjne: identyfikacja możliwości realizacji przedsięwzięcia w formule PPP, wybór modelu, podział ryzyka, analiza ekonomiczna planowanego projektu, porównanie PPP z innymi rozwiązaniami.
- Jak zbadać rynek pod kątem wyłonienia partnera publicznego: konsultacje społeczne celem informacji o korzyściach z przedsięwzięć w formie PPP.
- Jak wybrać właściwego doradcę (aspekty prawne, ekonomiczne, nadzór nad prawidłowością prowadzenia postępowania) do realizacji przedsięwzięcia: opracowanie harmonogramu postępowania krok po kroku z uwzględnieniem czasochłonności, opracowanie szczegółowego zakresu wsparcia dla podmiotu publicznego.
Najczęściej spotykane bariery przy realizacji projektów w formule PPP
- Brak wystarczającej wiedzy na temat przedsięwzięć partnerskich.
- Brak dostępu do rzetelnej wiedzy o PPP.
- Obawa podmiotu publicznego przed:
• skomplikowaną procedurą związaną z postępowaniem PPP,
• zbyt długim czasem realizacji przedsięwzięcia,
• czwartym „P”,
• wysokimi kosztami analiz.
- Wygórowane oczekiwania podmiotów publicznych względem partnerów prywatnych, brak elastyczności w negocjacjach, niewłaściwy podział ryzyka i zadań pomiędzy podmiotem publicznym i prywatnym.
- Brak planowania realizacji projektu, nieprzemyślane rozwiązania, brak zespołu koordynującego projekt, brak doświadczonego doradcy.
Korzyści podmiotu publicznego z realizacji inwestycji w formule PPP
- Rozwój infrastruktury miast, gmin i powiatów.
- Polepszenie jakości infrastruktury, wyższa jakość usług.
- Ograniczenie zadłużenia publicznego lub możliwość niezaliczenia inwestycji do długu finansów publicznych.
- Możliwość pozyskania dodatkowego źródła kapitału.
- Przeniesienie części odpowiedzialności na partnera prywatnego za zadania, które są obligatoryjne dla podmiotu publicznego.
Dawid Maciejewski,
Radca Prawny w Kancelarii Prawnej LEXTRA
Potrzebujesz bezpłatnej wyceny doradczej projektu inwestcyjnego lub konsultacji PPP napisz wiadomość office@lextra.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz